Een luie zondagnamiddag is een ideaal tijdstip om onze kennis over onze eigen Vlaamse holebigeschiedenis eens op te frissen.
Paul Borghs was hiervoor bereid gevonden om per trein vanuit Antwerpen naar Kortrijk af te zakken.
Het was al een paar jaar geleden dat we van de Orangerie gebruikt konden maken, de laatste keer was ter gelegenheid van onze nieuwjaarsreceptie in 2014.
En nu dus opnieuw voor onze activiteit Holebipioniers, een overzicht van de Vlaamse holebigeschiedenis van de afgelopen 60 jaar.
Met 28 geïnteresseerden kwamen de Liever Gelijkers opdagen. Als taak hadden zij meegekregen om voor zelfgebakken taart en versnaperingen te zorgen, zodat we na de uiteenzetting met een koffietje en een stukje taart konden verpozen en bijbabbelen.
Velen brachten hun eigen baksels mee, anderen hadden hun toevlucht tot hun “huisbakker” genomen, wat natuurlijk ook niet te versmaden was.
Iets na twee begon Paul met zijn voordracht over 60 jaar holebigeschiedenis in Vlaanderen. Hij belichtte heel gedetailleerd de vele mijlpalen die bereikt werden door elke decennium onder de loep te nemen. Maar hij betuigde eerst dat het voor holebi’s in België zeker niet slecht vertoeven is. Na Malta, komt België op de tweede plaats (in de wereld) waar holebi’s de beste sociale en politieke rechten hebben.
60 jaar terug in de tijd:
Het decennium waarin Suzan Daniël de eerste holebivereniging in Brussel oprichtte (in 1953). Ook het decennium waarin een Alan Turing (de basislegger van de moderne computer) de keuze kreeg om ofwel de gevangenis in te vliegen ofwel chemische castratie te ondergaan. Hij koos voor het tweede, met als uiteindelijke gevolg zijn zelfmoord. De jaren ‘50 waren ook het decennium van electroshoktherapie, lobotomie en daadwerkelijke castratie.
50 jaar terug in de tijd:
De jaren ‘60 waarin Paula Semer het aandurfde om homoseksualiteit op de televisie bespreekbaar te maken. Met alle gevolgen van dien: mensen die aan het programma deelnamen, verloren hun job of werden uit hun huurwoning gezet. Paula zelf kreeg politiebescherming op straat.
In 1965 het wetsartikel 372 bis dat bepaalde dat homoseksuele handelingen pas vanaf 18 jaar mochten, heteroseksuele vanaf 16 jaar. Voorheen was het voor beide 16 jaar. Een hele stap terug voor België.
Ook het decennium waarin vele holebiverenigingen ontstonden, dikwijls vanuit de schoot van katholieke priesters, zoals daar waren: kanunnik Dehaene in Brugge, of Wilfried Lammens in Antwerpen. Vele homo’s kwamen naar de huiskamermissen van deze laatste, natuurlijk niet voor de mis, maar meer voor het drankje, de babbel en het liefje achteraf.
40 jaar terug in de tijd:
De coming out van Will Ferdy op televisie, in het programma “Zo zijn” in 1970. De opkomst van de linksradicale homobeweging (De Rooie Vlinder), de eerste internationale homodag in België (in Gent op 19 maart 1978). We leerden dat de naam janetten komt van de Franse benaming voor de meisjesscouts in Frankrijk. Lesbiennes noemden zich toen liever “heksen”.
30 jaar terug in de tijd:
De jaren ’80, de opkomst van AIDS. De Waalse lerares Eliane Morissens die ontslagen werd (1980), omdat ze op televisie had bekend dat ze lesbisch was. De rechtszaken in 1984 tegen de Macho sauna’s van Michel Vincineau (prof aan de ULB) en zijn partner Rudi Haenen wegens het “uitbaten van een ontuchthuis”, de voorhechtenis die daarop volgde. 3 Jaar later werden ze in beroep door het Hof van Cassatie in Luik vrijgesproken, “homoseksualiteit is immers geen synoniem van ontucht”.
In de jaren ’80 lag de hele holebibeweging op zijn gat, ook de holebifederatie. Er werd voortdurend ruzie gemaakt (rechts tegen links, progressief tegen behoudsgezind) en het samen aan de kar trekken zat er niet meer in. Niemand was gelukkig met die hele situatie.
Vanaf de jaren 90 fleurde alles weer op. De eerste gayprides verschenen, eerst in Antwerpen in 1990, vervolgens Gent in 1992, Antwerpen in 1994 en nadien vanaf 1996 jaarlijks in Brussel.
Maar er waren ook negatieve geluiden te horen, zeker vanuit rechtse hoek. Er was weinig draagvlak bij politici. Dat begon langzaam te veranderen toen men besefte dat holebi’s ook een groep waren die voor hen interessant kon zijn. Vanaf de eerste partnerschapsregeling in 1989 in Denemarken begon men ook bij ons stappen in die richting te ondernemen: vanaf de eerste “registratie” van een samenlevingscontract, dat in feite een lege doos was, tot het uiteindelijke homohuwelijk in 2003 in België.
De antidiscriminatiewet verscheen, ouderschapsregelingen kwamen aan de orde van de dag.
Paul sloot langzaam af met het wijzen op onze verworvenheden waaraan men in sommige (Europese) landen nog niet aan kan tippen en waar men nog een lange weg af te leggen heeft. Maar hij wees ook naar bepaalde tendensen waar we toch rekening moeten mee houden. Wordt de holebibeweging niet te veel geïnstrumentaliseerd door de politiek? Zichtbaarheid door homo’s kan ook tot homonegativiteit leiden. En wordt onze beweging niet te veel gedomineerd door de witte blanke man, als zijnde een witte middenklassebeweging. De verschuiving van de nadruk van seksualiteit naar gender.
Hij wees ons nog op (naast zijn eigen meest recente boek “Holebipioniers”) naar een werk dat later dit jaar uit zal komen: Verzwegen verlangen Een geschiedenis van Homoseksualiteit in België (vanaf de middeleeuwen over de nieuwe tijd tot de nieuwste tijd), een werk van 3 jonge historici (Wannes Dupont, Jonas Roelens, Elwin Hofman), een thema waarmee zij ook doctoreerden.
Wij dankten Paul voor zijn heel interessante en boeiende uiteenzetting met een lekkere fles wijn.
Hij toog onverrichterzake terug naar Antwerpen en wij vielen aan op het taartenbuffet.
Gezelligheid hoort er immers ook bij en als echte koffiemadammen genoten we van een zelfgemaakt of -gekocht stukje taart, cake, en natuurlijk niet te vergeten, ook van de tiramisu!
Het was reeds tegen 7 uur ’s avonds dat we de deuren van de Orangerie weer achter ons sloten.
En als afsluiter, op aanvraag van velen, hierna het recept van de succulente vlaai van Kurt en Jan:
Ingrediënten: 125gr peperkoek, 125gr speculoos, 80gr bruine suiker, 45gr kristalsuiker, 95ml kandijsiroop (1/3 van een flesje),1l melk, 2 beschuiten.
Werkwijze: Voeg alle ingrediënten samen en laat koken. Mix , voeg een ei toe en mix opnieuw.
Boter een bakvorm in en giet mengsel in de bakvorm. Bak gedurende 1 uur in een oven op 175 graden. Laat afkoelen in de oven.
Smakelijk!