Ga onmiddellijk naar de foto’s
Weer of geen weer, we zullen deelnemen, hoorden we sommigen zeggen.
Inderdaad die eerste zondag in juli regende het pijpenstelen. Maar in de namiddag was er verbetering verwacht. Hoop doet leven niet waar, daarom mochten we ook 30 Liever Gelijkers verwelkomen op die culturele namiddag in Brugge.
Het was onze eerste activiteit sedert september 2020, toen een natuurwandeling in de Baai van Heist. Ook nu dienden we twee gidsen te engageren om een te grote groep te vermijden.
9 Maanden hebben we op een eerstvolgende bijeenkomst moeten wachten.
Afspraak met de paraplu aan het standbeeld van Jan van Eyck in Brugge, vlak aan de Spiegelrei.
We mochten ook een paar nieuwe gezichten verwelkomen, Vanessa en Marc van het vroegere bestuur van het West-Vlaamse Regenbooghuis en Mario uit Oost-Eeklo die eens met onze groep wou kennismaken.
Ons groepje ging op stap met Rika Christiaen, een heel gedreven en welbespraakte gids.
Eerst gaf zij een paar woorden uitleg over de Triënnale zelf.
Het begon eigenlijk allemaal in 1968, de allereerste Triënnale die in Brugge plaatsvond, dan 3 jaar later in 1971 een tweede keer en in 1974 een derde keer.
Dat waren tentoonstellingen indoors. Het ging toen vooral om Belgische kunstenaars.
Dat is dan stilgevallen en in 2015 is het opnieuw begonnen op vraag van de toenmalige burgemeester Renaat Landuyt. Hij wou de stad opnieuw confronteren met hedendaagse kunst en architectuur. Landuyt vond het passend dat een historische stad als Brugge in dialoog moest kunnen treden met hedendaagse kunst.
In 2015 was het thema Brugge als megapolis.
In een goed en normaal jaar hebben we gemiddeld 6 à 8 miljoen toeristen.
Stel dat al die toeristen zouden blijven, wat voor een impact zou dat hebben, architecturaal gezien natuurlijk, maar ook sociaal gezien op de bevolking?
In 2018 was het thema the liquid city, de vloeibare stad, de vloeibare samenleving.
Er werden toen ook nieuwe pleintjes gecreëerd, hoofdzakelijk op het water.
In 2021 slaat de Triënnale een andere richting in.
Waar het vroeger meer om het sociale ging, gaat men nu vooral focussen op het persoonlijke, het individuele, het lichamelijke en mentale bewustzijn van de maatschappij.
Dit jaar hebben we in totaal 13 installaties, maar in twee uurtjes gaan we die natuurlijk niet allemaal kunnen zien.
Het thema is TraumA, tussen droom en realiteit. Je hebt in het logo een aantal woorden, het eerste is “Traum”, droom, dan heb je “Raum”, de ruimte, dan heb je Trauma, het negatieve, maar kijk naar de T en de A, die zijn schuingeschreven, het is precies alsof deze twee letters naar de ruimte toe duwen. Zo ontstaat een tussenruimte, dat is het verborgene.
Droom… Brugge is een droom van een stad, niet alleen voor de inwoners, maar ook voor de toeristen die de idyllische plekjes komen ontdekken en bewonderen.
Maar elk paradijs heeft zijn tegenpool en dat is de hel. Als je al die mooie gevels ziet, het verborgene, wat schuilt er achter deze gevels? Hoe is het interieur, wie woont er daar …?
TraumA balanceert tussen het privé en het openbare, tussen droom en werkelijkheid, tussen droom en nachtmerrie, tussen waan en werkelijkheid. Het is natuurlijk ook zo, dat in Brugge minder fraaie kanten aanwezig zijn. In die droomstad bestaat ook eenzaamheid, daar bestaat ook armoede, daar bestaat ook vervuiling …
Maar dan hebben we de tussenruimte, het verborgene. Dat verborgene proberen we naar boven te halen. In deze tentoonstelling werkt men op de verbeelding, op de pracht en de praal, maar er is ook het “Unheimliche”, het onbehagen dat aanwezig is.
We denken dan ook aan de vroegere pestepidemies, deze worden immers dikwijls vergeleken met de coronapandemie van nu.
Rika begeleidde ons dan naar de eerste installatie.
Bij het woord “Poortersloge” ietsje verderop wees zij ons naar de installatie boven de eerste O. Je ziet daar precies een vogelnest. Anderen hadden andere associaties 😉 Deze “vogelnesten” zijn in deze tentoonstelling de verbindende elementen tussen de verschillende kunstwerken.
Elke kunstenaar heeft zijn eigen locatie mogen kiezen, het waren niet de curatoren die daarover beslisten.
De kunstenaar Adrián Villar Rojas heeft 80 van dergelijke vogelnestjes in de stad verspreid. De nestjes komen uit zijn thuisland Argentinië en zijn gerestaureerde versies van gevonden exemplaren. De vogelnesten van Villar Rojas behoren tot de reeks “Brick Farm”. De titel verwijst naar het moment dat hij, in een baksteenfabriek te Rosario, nesten vond van de rode ovenvogel. Het dier maakt prachtige bouwwerken die vormelijk overeenkomen met oude modderovens, ontworpen door de vroegagrarische volkeren van Argentinië,
Een opvallend gegeven hierbij is dat de vogels hun nesten steeds bouwen op menselijke structuren en ze ook blijvend restaureren. Eender waar je deze nesten aantreft, het zal niet duidelijk zijn of je een authentiek of artificieel nest bekijkt. Zo laat Villar Rojas ons nadenken over hoe nauw natuurlijke en menselijke artefacten met elkaar verbonden zijn.
Hier in Brugge blijven de nestjes staan totdat ze vervallen, door de regen en weersomstandigheden. De eindigheid, de vergankelijkheid zit ook in zijn werk.
Rika liet nog een foto van de kunstenaar zien, inderdaad een mooie jongen, wisten we allemaal te beamen. Iemand wou zijn adres, maar spijtig genoeg heeft hij dit niet, hij leeft nomadisch.
En dan op naar de volgende: Henrique Oliveira brengt met Banisteria Caapi (de naam van een Zuid-Amerikaanse liaan) een stukje van zijn thuisland, Brazilië, naar Brugge. Op een restant van de eerste stadsomwalling kronkelt een imposante wortelstructuur, alsof die er al altijd geweest is. Hij bootst de natuur na.
Hij gebruikt multiplex, houten panelen die in Brazilië veelvuldig gebruikt worden in de bouw. Eenmaal de bouw af, worden die multiplex panelen weggegooid, in containers of eventueel op straat, zodanig dat de bewoners deze kunnen gebruiken om houten huizen te bouwen. Hij gaat deze verzamelen, in elkaar puzzelen om er zijn eigen, organische kunstwerken van te maken.
Het is zo waarheidsgetrouw weergegeven, dat je niet zou denken dat dit artificieel is.
Het doet ook denken aan de overwoekeringen die we vinden op historische sites, bv. in Angkor Wat.
Vervolgens naar: Nadia Naveau, les Niches Parties. De verborgen nissen. De nissen van dit huis zijn weggestoken achter maskers.
Nadia Naveau werd geboren in Brugge, maar verhuisde jong met haar ouders naar Antwerpen.
Zij werkt heel graag figuratief, waarbij ze vaak gebruik maakt van de Oudheid, maar ook van de Europese Barok. In dit geval heeft ze in haar kunstwerk de invloed van de kleuren en culturen uit Mexico betrokken.
Ze heeft hier 7 spiegelende maskers gemaakt die behangen zijn met lintjes.
Zij heeft het thema van TraumA op een positieve manier aangepakt. Voor haar zijn dit dromen van geluk. Ook het getal 7 is een geluksgetal en staat eveneens voor spiritualiteit. Het geluk komt in een mensenleven aangewaaid, net zoals hier de linten, die door de wind bewegen.
Die maskers verwijzen naar de stad van het karnaval en de maskers, Venetië, zo ook naar Brugge, het Venetië van het Noorden.
Nadia zegt, ik hoop dat van mijn installatie de toeschouwers een gevoel van geluk krijgen.
Verder naar Jon Lott, the Bruges Diptych.
Jon Lott is een Amerikaan. Hij is ontwerper en assistent professor architectuur aan Harvard. Hij heeft ook een eigen architectenbureau.
Hij heeft van de stad Brugge opdracht gekregen om een paviljoen te maken waarin de publieke organisatie van de Triënnale kon plaatsvinden, bv. lezingen, activiteiten, een ontmoetingsruimte …
Maximum 98 personen kunnen daar corona-proof in.
Jon Lott is gefascineerd door het begrip “dubbelganger”. Hij verwijst naar een relatie, man-vrouw relatie, partnerrelatie. Hij zegt dat dit tweede item altijd een versterking is van de eigen persoonlijkheid. Dat probeert hij hier ook in zijn kunstwerk te brengen, “het Brugse Tweeluik”.
Het is ook een verwijzing naar de Vlaamse Primitieven, want als je kijkt naar het witte huis aan de overkant, daar zou Jan van Eyck gewoond hebben. Niet in datzelfde huis natuurlijk, maar wel op die locatie.
Hij gaat een architectonisch tweeluik maken en hij vertrekt van de gevel van een oud pand dat nu leeg staat. Tegen die gevel bouwt hij zijn paviljoen, zo krijg je al dadelijk een dubbelganger en daarbij gaat hij ook zijn eigen paviljoen ontdubbelen. Zijn ontwerp split uit. Hij verwijst ook naar de spiegeltjes, “spionnetjes”, die hij hier aan sommige huizen zag.
Het paviljoen was toen nog niet af wegens een klacht van een buurtbewoner, waardoor de werken een tijdje stil lagen. Er was wel een bouwvergunning, maar de termijn van dertig dagen waarbinnen in beroep kon worden gegaan, was nog niet verlopen. Het was dus correct dat er nog niet gebouwd mocht worden. Intussen zijn de werken wel terug hervat.
We waren hier op de Gouden Handrei. Een speelse verwijzing hiernaar vonden we boven een voordeur.
Dan naar de installatie van Amanda Browder (US) – Happy Coincidences.
Amanda Browder maakt grote textielinstallaties samen met lokale bewoners, die ze van bij het begin bij haar creatieproces betrekt. De rijke geschiedenis van een plek of een wandeling doorheen verschillende buurten zijn haar belangrijkste inspiratiebronnen, net als de persoonlijke verhalen die tijdens de co-creatiemomenten worden gedeeld.
Het startpunt is het verzamelen van textiel. In een tweede fase werkt Amanda samen met vrijwilligers uit de lokale gemeenschap om het textiel te ordenen en aan elkaar te naaien.
In Brugge werden de stoffen eveneens gefotografeerd, om tot een digitale collage te komen. Het overkoepelende doel is om mensen te betrekken bij de bijzondere ervaring van creatie en vooral om te ontdekken dat samen tot een kunstwerk komen – los van enige voorkennis – een positieve ervaring teweeg kan brengen.
Als laatste wordt de textielinstallatie in de publieke ruimte geïnstalleerd. Met levendige kleuren en speelse patronen verandert de schaal van wat eerst privé was (als individu stof doneren of komen helpen tijdens de ‘sewing days’) tot een openbaar en toegankelijk kunstwerk, dat zich respectvol integreert in het historische en sociale weefsel van een stad.
‘Happy Coincidences’ verbindt op een sublieme manier het heden met het verleden. De textielinstallatie voor de Verversdijk verwijst naar de ververs die tijdens de middeleeuwen de Reie gebruikten om het Vlaamse laken te kleuren.
Vanop het bruggetje over de Verversrei zag je in de verte het pleintje met de St.-Anna kerk en nog verder de Jeruzalemkerk.
Rika wist te vertellen dat de Jeruzalemkerk eigendom is van de familie de Limburg-Stirum, rechtstreekse afstammelingen van de familie Adornes. Het is een van de weinige privékerken in België.
Vorig jaar zouden we dit Adornes-domein bezocht hebben, maar de coronacrisis stak daar een stokje voor.
Op dit moment wordt de Jeruzalemkerk gerestaureerd. Reden te meer om dit in een volgend werkjaar opnieuw in te plannen.
We kwamen voorbij het Europacollege, dat voor kort nog in het nieuws kwam door fuivende studenten. Maar niet op deze locatie, zei Rika, wel hier in de buurt.
Verder naar het Sint-Maartensplein met de installatie van Hans Op de Beeck, Danse Macabre.
Hans Op de Beeck plaatst met ‘Danse Macabre’ een draaimolen op ware grootte op het Sint-Maartensplein.
Iedereen van ons was blij verrast met deze installatie, alhoewel deze monochroom gekleurd is in grijze tinten, had het toch iets van een lugubere schoonheid. De versteende paarden, de elegant geklede skeletten die deze carrousel bevolkten, waren gewoonweg fascinerend.
Rika, vroeg ons, gaan de paarden op en neer in je verbeelding, hoor je de orgelmuziek, ruik je de geur van suikerwafels? Alles komt tot leven, maar speelt zich af in onze verbeelding als je deze installatie bekijkt. Gewoonweg prachtig!
Dan ging het naar de laatste installatie van die wandeling (maar niet van de Triënnale):
Nadia Kaabi-Linke (geboren in Tunesië, maar woont en werkt in Berlijn) Inner Circle op de Burg.
Nadia Kaabi-Linke brengt een cirkelvormige installatie van publieke banken die aantrekkelijk blinken maar door scherpe pinnen niet toegankelijk zijn. De bezoeker kan er niet even op gaan zitten, of tot ontmoeting komen.
De sculptuur ‘Inner Circle’ glanst en springt in het oog, maar laat tegelijkertijd een defensieve cirkel en leegte achter in het midden. Ze haalt inspiratie uit het eivormige grondplan van de stad en haar vroegere omwalling, familiale structuren en banden, werksituaties en arbeidscontexten of exclusieve clubs en geprivilegieerde gemeenschappen die vaak een cirkelvorm gebruiken in hun logo.
Wereldwijd worden organisaties opgezet om uitwisseling te stimuleren, belangen vorm te geven en te vrijwaren. Vaak gaat het om rijke en mannelijke leden die de meerwaarde van dergelijk lidmaatschap onderschrijven. Het gaat soms fout als er in een dergelijke structuur geen ruimte is voor anderen. Of als er misbruiken ontstaan die verborgen blijven door geheimhouding, zoals huiselijk geweld of financiële constructies.
Nadia verwijst ook naar de metalen pinnen die wij hier op (historische) gebouwen zetten om duiven te weerhouden. Iets wat zij niet kende, immers vogels waren voor haar symbool van vrijheid.
Rika sloot hier haar wandeling en betoog af en verwees nog naar de verschillende installaties van de Triënnale die we niet bezocht hadden. Reden te meer om nog eens naar Brugge terug te keren (de mooiste stad van België volgens Rika) om deze andere kunstwerken te bekijken en te bewonderen.
In de verte zagen we de andere groep ook arriveren met hun eigen gids. Of deze ook zo rad van tong en enthousiast was geweest als Rika, hebben we het raden naar.
We trokken dan naar het Astridpark in Brugge om onze eigen apotheose te beleven. Inderdaad apotheose, want intussen was het zonnetje steeds meer en meer van de partij. Midden in het park, op de kiosk aldaar, werden we verwelkomd door Günther en Wim die ons met allerlei snacks and refreshments verwenden. Een welgekomen orgelpunt in ons namiddagje Brugge.
Met nu alles te samen 32 man namen we onze tijd om op verhaal te komen na 9 maanden corona quarantaine.
Het feit dat de namiddag midden in het groen en onder een stralend zonnetje afgesloten werd, gaf een extra cachet aan deze eerste activiteit van 2021. Iedereen was zichtbaar tevreden en happy nog eens ons groepsgevoel te beleven.
Deze après-activiteit duurde natuurlijk weer langer dan onze Triënnale wandeling zelf. Activiteiten zijn op zich heel leuk en interessant maar dikwijls ondergeschikt aan ons samenkomen achteraf. Waarrond we samenkomen is niet het belangrijkste, wel het samenkomen op zich. En dat kentekent toch wel onze vereniging.
Natuurlijk werd het ook tijd om afscheid te nemen. Sommigen gingen in groepjes nog ergens een etentje wegslaan, anderen gingen dan weer recht naar huis.
Francis sloot deze zalige dag af met de volgende gevatte en ludieke afscheidswoorden:
I LOVE YOU IN THE MORNING
I LOVE YOU IN THE NIGHT
I LOVE YOU IN PYJAMAS
I LOVE YOU MORE … WITHOUT