Het was een hele rit naar Terhulpen, maar toch eentje die meer dan de moeite waard was. En daarbij, het was een prachtige lentedag.De Fondation Folon heeft zijn vaste stek gevonden in de fraaie hoeve gelegen in het prachtige park Solvay (een deel van het Zoniënwoud). Dit park is ook beschermd en een “kleine” 227 hectaren groot.
En zoals onze gidse Pascale later vermeldde, de kunstenaar Folon was weer een typisch voorbeeld van “geen sant in eigen land”. Iedereen die mee was kon dat beamen. De kunst van Folon werd/wordt zeker niet hoog genoeg naar waarde geschat in België. Bewijs daarvan is, dat er toch heel wat mensen zijn, die hem niet kennen. Folon heeft zijn carrière dan ook meer in het buitenland weten te lanceren.
We mochten met een 16-tal Liever Gelijkers dit prachtige domein bezoeken.
Onze gidse van die dag, Pascale, verwelkomde ons heel hartelijk in de ontvangstruimte, ingericht als bibliotheek, met tegen een wand een heel groot boek. Bleek later dat dit boek een deur was, die van zelf opendraaide en waardoor we binnen konden treden in de fantastische droomwereld van Folon. De muziek die we gingen horen, was gecomponeerd door een vriend van hem, Michel Colombier, een Franse componist.
Pascale vertelde ons eerst een beetje over de kunstenaar zelf. Jean-Michel Folon (Ukkel 1 maart 1934 – Monaco 20 oktober 2005). Hij werd slechts 71 jaar, maar toch was hij een heel veelzijdig kunstenaar. Hij was schilder, beeldhouwer, illustrator …. Hij heeft ook kortfilms gemaakt, vele affiches ontworpen. De Folon stichting is een heel unieke stichting, ze werd opgericht door de kunstenaar zelf.
Folon heeft meer dan 1000 kunstwerken gemaakt, waarvan er 500 zijn opgenomen in dit museum. Zijn hoofdtechniek is de aquarel en zijn hoofdthema’s zijn de natuur en de vrijheid.
Hij maakte ook altijd kunst met een boodschap.Folon leerde op een gegeven moment tijdens zijn studies architectuur de kunst van Magritte kennen. Hij was daar zo door aangegrepen dat hij besloot om kunstenaar te worden. Hij stopte met zijn studies om zich op het tekenen toe te leggen. Dat deed hij eerst in het kunstenaarsdorp Bougival bij Parijs. Hij heeft daar 5 jaar getekend en geschilderd, maar hij kon daar niet van leven. Frankrijk had ook geen interesse in zijn werk.
In het eerste deel van de tentoonstelling zagen we hoofdzakelijk aquarellen. Pascale maakte ons attent op de illustraties die Folon had gemaakt voor de Universele Verklaring van de Rechten van de Mens op aanvraag van Amnesty International.
Folon had enorm respect voor de vrijheid en voor de natuur. Hij heeft ontworpen voor Greenpeace, maar ook voor Unicef. In 2003 werd hij ook benoemd tot ambassadeur van Unicef.
Naast kunstenaar was hij ook humanist. Hij vond Mensenrechten heel belangrijk.
Wat heel kenmerkend is in zijn werken, het komt overal in terug, is de eenzame blauwe man. Een personage met een te ruime jas, een grote hoed en zonder nek, als een soort zelfreflectie van hemzelf, want Folon voelde zich als kunstenaar ook heel eenzaam en onbegrepen. Maar ook als vader, want hij had een autistische zoon die hij overal meenam naar vernissages en tentoonstellingen en dat werd niet altijd geapprecieerd. Hij vond echter dat iedereen gewoon kon zijn wie hij was op deze wereld. Deze vrijheid vond hij heel belangrijk. Zijn zoon komt hier nog regelmatig op bezoek.
Pascale wees ons ook op het belang van pijlen in het werk van Folon. Hij was geobsedeerd door pijlen. Immers, de maatschappij duwt ons soms in een richting waar we eigenlijk niet naar toe willen.
Folon voelde zich ook niet goed in een stad, hij had daar een heel claustrofobisch en benauwd gevoel bij, omdat het hele hoge gebouwen waren. Hij miste dan de natuur, hij kon de bomen niet zien, de zon, de zee, de lucht… Als kunstenaar had hij echt de natuur nodig.
Pascale toonde ons ook een afbeelding van de “Sfinx” van Egypte. Deze staat eigenlijk symbool voor de stilte. Folon had stilte nodig om te kunnen creëren. Ook vogels komen heel vaak voor in zijn werken, symbool van de vrijheid.
Wat ook sterk opviel was een afbeelding van een blauwe man met een heel uitgesproken, oplichtend oog. Een prachtig werk! Misschien wel het meest beklijvende van de hele collectie. Voor Folon waren ogen heel belangrijk, immers spiegel van de ziel. Hij maakte ook altijd gebruik van hele positieve, lichte kleuren, als een soort boodschap naar de wereld toe.De hoofdtechniek van Folon was het aquarel. Hij maakte nooit zijn papier vast, zodat hij het kon bewegen om eventueel kleuren op het papier zelf in elkaar te laten overvloeien en te mengen. Pasale wees ons ook op een werkje tegen de industrialisatie van de maatschappij, de opkomst van de fabrieken, de pollutie.
In de ruimte van de aquarellen hing ook een glasraam. Folon tekende eveneens de glasramen voor het Romaanse kerkje van Waha in Belgisch-Luxemburg.
Hij was ook geïnspireerd door de zee, de boten, de oneindigheid, het licht, de zonsondergang…
Aan de Belgische kust staat er ook een beeld van Folon. Voor het Casino van Knokke zit een “eenzame blauwe man” op een golfbreker in de zee. Bij vloed verdwijnt hij, heel poëtisch, onder het water. Hij geeft bij wijze van spreken de eenzame blauwe man terug aan de zee.
Pascale wou ons dan vertellen over de manier hoe Folon wereldberoemd is geworden (buiten België toch).
Onder druk van zijn vrienden, toen hij nog niet bekend was en zwarte sneeuw zag, stuurde Folon zijn tekeningen naar Amerika. Hij was er zelf nog nooit geweest. Time Magazine, de Esquire, de New Yorker hebben dan al zijn tekeningen gepubliceerd, zelfs op de covers. Zo kon heel de wereld zijn illustraties zien en kon hij bekend worden. Hij is er nooit voor betaald, maar het opende wel enorm veel deuren voor zijn werken naar de wereld toe.
Van toen af kreeg hij ook betaalde opdrachten, o.a. voor Olivetti. Hij trok ook naar Japan in de jaren 70. Daar is hij enorm bekend geworden. Hij werd dus eerst bekend in Amerika, Italië, Japan en heel op het laatste in België. In de jaren 90 mocht hij dan ook in het Belgisch Paviljoen tentoonstellen op de Biënnale van Venetië.
Dan kwamen we in de ruimte van de affiches.
Folon heeft meer dan 300 affiches ontworpen. Hij maakte ook altijd kunst met een boodschap, bv. tegen de doodstraf, affiches voor tentoonstellingen, voor musea…
Begin 1985 besloot Folon naar Monaco te trekken omdat Monaco goedkopere ateliers aanbood voor kunstenaars. Hij heeft toen ook vele collages gemaakt. Hij ging wandelen langs de zee en vond daar natuurlijk hout dat hij verwerkte in zijn collages, meestal allemaal afbeeldingen van boten.We gingen door een gang die helemaal gewijd was aan zijn ontwerpen voor postzegels, o.a. voor de para olympics, een wit vogeltje met een gebroken vleugel. Hij beschilderde ook omslagen, zogenaamde art-mail.
Vervolgens mochten we de meester aan het werk zien in een kortfilm waarin hij een boot in aquareltechniek schilderde.
Bij een volgende ruimte betraden we het hoofd van de eenzame blauwe man, een soort spiegelpaleis. Je kon daar het filmpje zien dat indertijd op Antenne 2 werd uitgezonden om aan te duiden dat het tijd was voor de kinderen om te gaan slapen.
Via een andere gang, waarin alledaagse voorwerpen werden tentoongesteld die door Folon tot kunstwerken waren omgevormd, kwamen we in een buitenruimte waar we onze groepsfoto hebben gemaakt met de eenzame blauwe man als getuige.
Dan betraden we de ruimte met de beelden.
In de laatste fase van zijn leven is hij begonnen met beeldhouwen. Zijn grote droom was om zijn beelden in de natuur te zien. De meeste beelden staan echter in Firenze, daar kun je de beelden in het landschap, in de natuur bekijken. In het park in België was dat niet mogelijk wegens de beperkingen van de natuurbescherming.
Folon maakte ook veel beelden van dieren, van vogels, van een kat.. We zagen zelfs een afbeelding van een altaar in de vorm van een hand met op de toppen van de vingers een figuur.
Via een soort remake van zijn atelier waar we mallen zagen van zijn figuren en een filmpje waarop Folon een beeld maakte, kwamen we aan het einde van onze rondleiding.
Daar verraste Pascale ons nog met een ”installatie”. In een donkere ruimte vol met “sterren” stond een figuur van de eenzame blauwe man bovenop een ladder. Terwijl de muziek speelde, begon hij te bewegen. Hij ging op zijn handen staan en bovenop de ladder draaide hij in het rond om nadien in de oorspronkelijke houding terug te komen.
Dat was het einde van onze belevenis in de wondere wereld van Folon.In het museumwinkeltje deden we ons nog te goed aan de souvenirs van de werken van de geest van Folon.
We bedankten Pascale voor haar boeiende rondleiding, want we waren echt onder de indruk van haar uitleg en van de tentoongestelde werken. De Fondation Folon is inderdaad een plaats, zeker ondergewaardeerd en daarom ook des te meer aanbevolen voor iedereen die houdt van kunst (met een boodschap) en met een esthetiek die echt uniek is. Voedsel voor het hart en voor de geest.
Zoals aangegeven, gingen we nog een kort bezoekje brengen aan de beroemde Leeuw van Waterloo. Gelukkig was daar een brasserie waar we, we hadden immers dorst gekregen van de rondleiding, met een biertje of een ander drankje al de opgedane indrukken konden verwerken, doorspoelen en plaatsen.
En ook daar werden we geconfronteerd met esthetiek, maar dan vooral de mannelijke 😉
